Jacek Bartyzel – Tradycjonalizm bez kompromisu

Karlizm zrodził się w latach 30. XIX w. jako skutek banalnego sporu o sukcesję. Nie mając męskiego potomka, Ferdynand VII postanowił przekazać władzę swej córce Izabeli; tym samym odsunął od władzy swego brata Don Carlosa.

Jednak z upływem czasu karlizm dojrzał i wypracował swe podstawy doktrynalne. Wtedy okazało się, że „majstrowanie” władcy wokół władzy ma swoje granice i nie może podlegać tylko jego woli, bo ta wola, choć wolna, jest podporządkowana wyższym racjom i instancjom, i przez nie ograniczona. Zarazem też stało się oczywiste, że sankcja pragmatyczna, dzięki której władzę odziedziczyła Izabela II, była aktem rewolucyjnym i wyrazem buntu wobec prawa Bożego.

Z czasem zaś stało się też jasne, iż „buntownikom”, wbrew ich nadziejom, nie udało się stworzyć porządku lepszego od ustanowionego przez Boga. Dla nas także jest dziś jasne, że nie wszystka krew wylewana w imię jego ustanowienia została już z ludzi wytoczona, że wielu jeszcze zginie, nim przyjdzie opamiętanie…

Jacek Bartyzel, „Tradycjonalizm bez kompromisu. Dzieje dynastii, myśli i akcji karlistowskiej w Hiszpanii, 1833-1936″, Wydawnictwo von Borowiecky, 2023, ss. 1008.

*

Karlizm to wierność Bogu i Tradycji – rozmowa z prof. Jackiem Bartyzelem

Jacek Bartyzel – Nic bez Boga, nic wbrew tradycji

*

Obraz: Augusto Ferrer-Dalmau

Spis treści:

Wprowadzenie

Prolog

Tradycjonaliści i prekarliści w epoce burbońskiej (1700-1833)
1. Krytycy oświecenia i „oświeconego despotyzmu”
2. Wojna o niepodległość (1808-1814)
3. Kortezy w Kadyksie i konstytucja z 1812 roku
4. Reakcja tradycjonalistyczna
4.1. Manifest Persów
4.2. El Filósofo Rancio (Francisco Alvarado OP)
4.3. Fray Rafael de Vélez OFMCap
5. Od Sześciolecia Absolutystycznego (1814-1820) do Trzylecia Konstytucyjnego (1820-1823)
6. Pierwsza hiszpańska wojna domowa
7. „Dekada Złowieszcza” – ale dla kogo?

Rozdział pierwszy

Karol V, książę niezłomny (1833-1845)
1. Sankcja Pragmatyczna Ferdynanda VII i spór prawowitości z uzurpacją
2. Międzynarodowy kontekst hiszpańskiego sporu dynastycznego
3. „Odgórna” rewolucja liberalna. Nowy Porządek
4. Pierwsza wojna karlistowska (1833-1840)
5. Manifesty polityczne Karola V
6. Dyktatura Espartera i jego upadek
7. Pierwsi teoretycy legitymizmu karlistowskiego
7.1. Dr Vicente Pou
7.2. Fray Magín Ferrer O.de.M.
8. Internowanie i abdykacja Karola V

Rozdział drugi

Karol VI, król romantyk (1845-1861)
1. Dekada Umiarkowana (1844-1854)
2. „La Esperanza”, czyli walka idei
2.1. Pedro de la Hoz: krytyka „diarchii” monarchiczno-parlamentarnej
3. Montemolinismo i fase balmesiana
3.1. Czy Balmes był karlistą?
4. Ucieczka Karola VI z Bourges. Przyjęcie w Londynie
5. Druga wojna karlistowska (1846-1849)
6. „Szare lata” karlizmu
7. Od Dwulecia Postępowego (1854-1856) do rządu Unii Liberalnej (1858-1863)
8. Drugi plan dynastyczny, insurekcja montemolinistyczna i Ortegada
Interludium
Jan III, liberalny skandalista (1861-1868)
1. Obrona zasad: księżna da Beira contra Don Juan
2. Schyłek monarchii izabelickiej. Rewolucja wrześniowa 1868 roku

Rozdział trzeci

Karol VII (1868-1909), lew tradycjonalizmu
1. Sześciolecie Demokratyczne. Od Rządu Tymczasowego do „króla-intruza”
2. Książę Madrytu a generał Cabrera. Wspólnota Katolicko-Monarchistyczna
3. Credo polityczne Karola VII
4. Akces neocatólicos do karlizmu
5. Druga fala teoretyków legitymizmu (A. Aparisi, G. Tejado, F. Navarro Villoslada, A. J. de Vildósola, V. Manterola, B. Comín, J. Pallés y Beltrán)
6. Konferencja w Vevey, walka parlamentarna i preludium wojny
7. Pierwsza Republika
8. Trzecia wojna karlistowska (1872-1876)
8.1. Organizacja państwa karlistowskiego
8.1.1. Leandro Herrero o rządzie karlistowskim
8.2. Przebieg wojny w 1874 roku
8.3. Restauracja monarchii liberalnej
8.4. Ostatnia faza wojny: od Lácar do Valcarlos
9. Wygnaniec, żołnierz i podróżnik
10. Królowie karlistowscy królami z prawa Francji
11. System polityczny monarchii alfonsjańskiej
12. Spory karlistów o strategię działania. Unia Katolicka
13. Ramón Nocedal i „schizma integrystyczna”
14. Spór o „mniejsze zło”
15. Markiz de Cerralbo i „El Correo Español”. Tezy z Loredan
16. Akademiccy teoretycy tradycjonalizmu na przełomie XIX i XX wieku
16.1. Enrique Gil Robles o absolutyzmie i demokracji
16.2. Manuel Polo y Peyrolón: credo karlizmu
17. Juan Vázquez de Mella – „Słowo Tradycji”
18. Karlizm w literaturze pięknej
19. Katastrofa kolonialna 1898 roku. Ostatnie próby powstańcze karlistów
20. Testament polityczny Karola VII

Rozdział czwarty

Jakub III (1909-1931), książę melancholijny
1. Kryzys systemu politycznego monarchii liberalnej
2. Pierwsze starcie Vázqueza de Melli z Jakubem III
3. Reorganizacja Wspólnoty Jakubickiej. Problem nacjonalizmu katalońskiego
4. Spór orientacyjny czasu I wojny światowej i „schizma” Melli
5. Salvador Minguijón: tradycjonalizm jako twórcza zasada życia
6. Wspólnota Legitymistyczna
7. Drugi upadek monarchii liberalnej i Druga Republika
8. Pakt familijny z Territet

Rozdział piąty

Alfons Karol I (1931-1936), rycerz chrześcijański
1. Projekt nowego paktu dynastycznego
2. Reintegracja tradycjonalizmu: powrót integrystów i mellistas do Wspólnoty
3. Cruzadistas i problem sukcesji
4. Sanjurjada i sojusze na prawicy
5. Manuel Fal Conde i rozkwit Wspólnoty Tradycjonalistycznej
6. Rewolucja październikowa 1934 roku
7. Blok Narodowy
8. Víctora Pradery traktat o Nowym Państwie
9. Ustanowienie Regencji. Książę Ksawery Burbon-Parma
10. Reżim Frontu Ludowego
11. Karlistowska konspiracja, rokowania z gen. Molą i wybuch powstania
12. Śmierć Alfonsa Karola I. Wygaśnięcie pnia dynastii karlistowskiej

Zakończenie

Aneks

Królowie i królowe karlistowskie

Bibliografia

Indeks nazwisk

*

La editorial polaca Von Borowiecky anuncia que ya está a la venta el nuevo libro de nuestro amigo el Profesor Jacek Bartyzel Tradycjonalizm bez kompromisu. Dzieje dynastii, myśli i akcji karlistowskiej w Hiszpanii 1833-1936 (Tradicionalismo sin concesión. Historia de la Dinastía, pensamiento y acciones carlistas en España 1833-1936). La disponibilidad en formato de libro electrónico es inmediata. El impreso estará listo, D.m., la última semana de agosto.

En la extensa obra del Profesor Bartyzel (Lodz, 1956) ya figuraban libros sobre el Carlismo. Baste recordar su «Don Carlos Marx», «un estudio del caso de la suplantación del tradicionalismo carlista por el socialismo revolucionario» dedicado al expríncipe traidor Carlos Hugo (a quien Dios haya perdonado), con prólogo de Don Sixto Enrique de Borbón. El mismo año 2011 publicaba Legitymizm (Legitimismo), y aparecía en Madrid el volumen colectivo A los 175 años del Carlismo. Una revisión de la tradición política hispánica, en el que Jacek Bartyzel trazaba un paralelismo entre España y Polonia, con referencia a polacos que, conociendo el Carlismo, se han identificado con él.

carlismo.es

*