Knut Hamsun: Wyklęty pisarz w domu starców

Dzień 2 września. Do mojego pokoju wchodzi policjant i oświadcza bez wstępów:

– Pan ma się przeprowadzić.

– Ach tak. Dokąd to?

– Do Landvik.

Zjawia się także siostra przełożona i mówi: „Landvik”. Pytam co to za miejsce, to Landvik? Nie otrzymuję odpowiedzi, lecz siostra przełożona wyjaśnia, że szpital został przeznaczony dla pacjentów chorych na polio i mój pokój będzie zajęty. Dziękuję za pobyt u niej i za pożyczenie wszystkich książek, które już przeczytałem. Potem pakuję walizkę i wychodzę za szoferem.

Nie pytam już więcej o miejsce zwane Landvik, jest mi obojętne, dokąd jedziemy, skręcamy w jakąś boczną dróżkę, a za zakrętem, na dużym, białym budynku czytam: „Dom Starców”.

A, to dlatego siostra przełożona i ten policjant byli tacy tajemniczy. Nie chcieli mnie straszyć. Ale to przecież bardzo odpowiednie miejsce, bawi mnie ich delikatność.

Udaję, że nic mi to wszystko nie szkodzi i wysiadam powoli, bez pośpiechu. Ale to udawanie. W rzeczywistości czuję się zbity z tropu widokiem tak wielu starców w jednym miejscu.

Witam się z kierowniczką, dostaję pokój na pierwszym piętrze i macham na pożegnanie policyjnemu samochodowi. Jest niedziela i słoneczna pogoda, dlatego tak tłoczno na schodach. Mieszam się z tłumem, nikt się do mnie nie odzywa, ale to i tak na nic by się nie zdało, ich nowy kolega jest głuchy.

I tu, w domu dla starców, także przeżywam dni, tak jak nadchodzą. Nie robię nic dla siebie, ani dla innych, niech wszystko toczy się swoim torem. Przygody? Większe wzruszenia? Nic podobnego. Chyba, że można nazwać rozrywką to, iż czytam o uzupełnieniach do wykładu Goethego na temat kolorów i nie rozumiem nic.

Ale wdzięczny jestem policji za to, że się tu znalazłem, to dla mnie wymarzone miejsce. Tutaj chodzę na długie spacery i nikt mi nie mówi o żadnych granicach miasta, jem, śpię i czytam. Piszę też trochę, ale o tym nie wspominam, bo nie chciałbym nikogo drażnić.

Dom starców jest okazały, godny dużej miejscowości. Znajduje się tu lokal komunalny, różne biura i biblioteka publiczna, jest poczta, telefon, radio i przychodzi wielu ludzi z rozmaitymi interesami, a wokół tego centralnego punktu rozłożyła się wieś. Najważniejszym urzędem jest chyba kasa, a w lokalu opieki społecznej siedzą dwie młode dziewczyny i piszą, dwie piękności pośród tego niewiarygodnego świata starców osiemdziesięcio-, dziewięćdziesięcioletnich.

Kiedy nie miałem prawa czytać gazet, robiłem to po kryjomu. W szpitalu było mi trudno, ale kiedy dostawałem pranie z domu, były tam zawsze jakieś gazety, zręcznie przemycone, w ten sposób dowiadywałem się trochę o tym, co się dzieje, po raz pierwszy także o nikczemnych postępkach Niemców w naszym kraju. W mojej wiedzy uzupełnianej tym sposobem, wiadomościami przesyłanymi razem z praniem, pozostawały oczywiście luki, lecz kompletnym analfabetą nie jestem.

Tutaj, w domu starców, jest mi łatwiej, zawsze mogę przeczytać w kuchni „Grimstadbladet”, a to znaczna pomoc. W ogóle wszystko jest tutaj łatwiejsze, kierowniczka to osoba wyrozumiała i z poczuciem humoru, trzyma dom w swoich rękach od 23 lat i chociaż to o połowę młodsza od niektórych z nas, przychodzi do nas regularnie, jak do dzieci, którymi trzeba się opiekować, przynosi czekoladę, łakocie i ciasto, mimo że wszystko jest racjonowane. Jedyne, czego nie zdołała dla mnie osiągnąć, to życzliwość bibliotekarza. To się nie udało. Bibliotekarz jest seminarzystą i nauczycielem, nie chce wypożyczać mi książek z biblioteki. Ani jednej.

Chociaż pewnie niektóre z nich sam napisałem. Nie wiem.

Knut Hamsun

Fragment z „Na zarośniętych ścieżkach”. Tytuł: Redakcja Nacjonalista.pl.