Dimitrije Ljotić – Polityczny Żołnierz serbskiego nacjonalizmu

Takiej postaci zabrakło w Polsce w trakcie drugiej wojny światowej. Dimitrije Ljotić urodził się 12 sierpnia 1891 roku w Belgradzie. W tym też mieście ukończył studia prawnicze, zdobywając uprawnienia adwokackie w 1921 roku. W 1929 r. poparł zadeklarowanie dyktatury przez króla Aleksandra I. Jako stronnik Karadordjeviciów uzyskał u niego audiencję. W lutym 1931 roku ten zadeklarowany monarchista został mianowany przez króla ministrem sprawiedliwości w rządzie Petara Živkovicia. Przygotował wówczas nowelę konstytucji przewidującą zmiany w przypadku głosowania w wyborach parlamentarnych i przedstawił ją królowi. Wyborcy mieliby wybierać w wolnym i tajnym głosowaniu kandydatów zgłaszanych przez pozarządowe organizacje. Jednakże Aleksander I odrzucił propozycję i D. Ljotić zrezygnował z funkcji ministra, powracając do zawieszonej praktyki adwokackiej. Kontynuował działalność polityczną, a 6 stycznia 1935 r. został przywódcą nowo powstałego ugrupowania politycznego pod nazwą Jugosłowiański Ruch Narodowy „Zbor”. Organizacja w szczytowym okresie liczyła ponad 10 000 członków.

„Zbor” zdecydowanie odrzucał kapitalizm i komunizm. Dimitrije Ljotić jako jedna z niewielu osób w ówczesnej Jugosławii otwarcie zwalczał żydostwo. Ten żarliwy prawosławny nacjonalista nazywał ich przeklętymi ludźmi, którzy chcą przejąć władzę nad innymi narodami za pomocą demokracji, kapitalizmu, masonerii i marksizmu. Symbolem Zboru-u był miecz znajdujący się za tarczą z kłosem pszenicy na niej, a oficjalną pieśnią – „Vojska Smene”. Członkowie ruchu używali różnych haseł, jak „S verom u Boga i pobedu Zbora” („Z wiarą w Boga i zwycięstwo Zbor-u”), czy „Nastavljamo borbu do pobede” („Będziemy kontynuować walkę aż do zwycięstwa”). Organami prasowymi były pisma „Otadzbina”, „Zbor” i „Budjenje”. „Zbor” miał swoją młodzieżową organizację pod nazwą Beli Orlovi (Białe Orły), której członkowie walczyli na ulicach miast z bojówkami komunistycznymi.

Po najeździe Niemiec na Jugosławię w kwietniu 1941 r., wstąpił ochotniczo do wojska i jako oficer rezerwy został wysłany do miejscowości Bjeljina, gdzie dowiedział się o kapitulacji armii jugosłowiańskiej. Podjął wkrótce politykę kolaboracji z Niemcami, negocjując powołanie cywilnego rządu na obszarze okupowanej Serbii, tzw. generalnej administracji, lecz sam odmówił wejścia do niej. Po jej zlikwidowaniu na czele nowego rządu serbskiego stanął gen. Milan Nedić, osobiście wytypowany przez D. Ljoticia. On sam ponownie nie został jego członkiem, ale ministrami mianowano 2 członków „Zbor”. Jeden z nich, Mihailo Olćan, zaproponował sformowanie ochotniczej formacji zbrojnej pod nazwą Serbski Korpus Ochotniczy – pod koniec wojny został włączony w skład Waffen SS.

W 1944 r. zaproponował wszystkim serbskim siłom nacjonalistycznym, obejmującym Serbski Korpus Ochotniczy, Serbską Straż Państwową gen. M. Nedicia oraz czetników z Serbii, Czarnogóry, Bośni i Hercegowiny, wycofanie się na obszar Słowenii, gdzie wespół ze słoweńskimi nacjonalistami stworzyłyby wspólny front nacjonalistyczny skierowany przeciwko komunistom Josipa Broz Tity. Dimitrije Ljotić zginął 23 kwietnia 1945 roku w wypadku samochodowym, udając się na spotkanie z patriarchą Gabrielem i biskupem Mikołajem (Velimiroviciem).

Na idee tego serbskiego nacjonalisty duży wpływ wywarł pobyt w Paryżu i myśl Charlesa Maurrasa. On sam z uznaniem wyrażał się o Corneliu Codreanu i działalności Legionu Michała Archanioła. Do dorobku Dimitrije Ljotića odwołuje się trzeciopozycyjny ruch Serbska Akcja (Србска Акција).