Włodzimierz Daniłowicz: Narodowy ustrój gospodarczy

Narodowy ustrój gospodarczy z natury rzeczy stanowi tylko część ogólniejszego planu organizacji społecznej, który możemy nazwać ustrojem narodowym w ogólności i który tworzy w swym całokształcie lub tworzyć przynajmniej powinien jako cel polityczny legendę czy mit współczesnego nacjonalizmu w jego dążenia do władzy w pañstwie i w dalszej pracy. Dlatego też, aby zrozumieć, co to jest narodowy ustrój gospodarczy należy wprzódy uświadomić sobie, co to jest w ogóle ustrój narodowy, będący, jak już wspomnieliśmy, powiązaniem w harmonijną całość organizacji wszystkich dziedzin życia zbiorowego. Ten zasadniczy problem wymaga wszakże kilku bardzo istotnych wyjaśnień.

Przede wszystkim bowiem jest czymś niewątpliwym, że idea narodowa jako taka, w przeciwieństwie np. do myśli demoliberalnej czy socjalistycznej, nie wiąże się organicznie z żadnym ustrojem określonym w sposób absolutny, który by wcielać miał ostateczny rozwój polityczny czy polityczno-gospodarczy społeczeństwa. Istota idei narodowej sprowadza się w gruncie rzeczy do moralnego stosunku jednostki do społeczeństwa, przez wysunięcie obywatelowi jako wskazania w życiu zbiorowym hasła obowiązku i podporządkowania się nie tego, „co mi się należy”, ale tego, „co ja powinienem”, przy równoczesnym bardzo silnym zaznaczeniu roli państwa jako instrumentu historycznego życia narodu, jego odrębności i siły fizycznej, i moralno-cywilizacyjnej.

Pomimo słuszności tego twierdzenia – błędem byłoby jednakże wyciągać wniosek, że ustrój narodowy jako pojęcie jest fikcją i że, odrzucając myśl o ustroju określonym w sposób bezwzględny, rezygnujemy tym samym z możności wszelkiego sformułowania. Wniosek podobny błędem byłby dlatego, ze idea narodowa nie określa nam wprawdzie ustroju przez wskazanie absolutnych jego form, ale daje nam za to mocną podstawę przez wskazanie absolutnego celu, któremu ustrój narodowy ma służyć. Cel ten wynika z istoty idei narodowej. Jest nim dążenie do potęgi.

Ustrojem narodowym będzie więc taki ustrój, który w warunkach danego okresu historycznego zapewni narodowi maximum siły duchowej i materialnej, który wydobyć potrafi ze społeczeństwa największy zasób energii i zorganizować najbogatszą twórczość. Ustalenie form odpowiadających temu zasadniczemu celowi nie jest naturalnie rzeczą łatwą. Wymaga ono dokładnego ogarnięcia rzeczywistości narodowej, wszechstronnej analizy chwili teraźniejszej, opartej o perspektywę historii i o przewidujące spojrzenie w przyszłość, zapoznania się nie tylko z materialnymi warunkami życia społecznego, ale i odpowiedzialnego wniknięcia w duszę narodu, w jego aktualne psychiczne możliwości. I dlatego też nacjonalizm jest najtrudniejszą szkołą myśli politycznej. Równocześnie jednak najbardziej twórczą.

Myśl wsparta wolą, rozgrzana uczuciem, przełamuje największe zapory. Z odpowiedzialnej oceny warunków, w jakich w danym okresie znajduje się naród, z oceny jego potrzeb i możliwości rozwojowych, można wyprowadzić formy organizacji politycznej, gospodarczej i innej, które w sumie złożą się na zwarty ustrój narodowy. Trzeba się tylko pozbyć wszelkich przesądów w tej dziedzinie, uznać za dobre wszelkie formy, które naczelny cel nacjonalizmu – dążenie do potęgi narodu – w największym stopniu zdolne są urzeczywistnić, a odrzucić te, które stoją do niego w sprzeczności. Zagadnienie narodowego ustroju gospodarczego mieści się oczywiście całkowicie w ramach powyższych rozważań i ustaleń.

Włodzimierz Daniłowicz