Historycy przyzwyczaili nas do tego, aby postrzegać dzieje świata przez pryzmat działań politycznych i militarnych. Traktaty i bitwy, umowy i rywalizacje ideologiczne, działania wywiadów i wojsk, postacie rządzących, polityków i ideologów – taka treść wypełnia większość książek opisujących dzieje najnowsze. Czasem znajdziemy dodatkowe uwagi o kwestiach gospodarczych – przemyśle, handlu, wojnach celnych czy pozyskiwaniu nowych rynków zbytu – jednak w centrum opisu zawsze znajdują się politycy, tak jakby to oni byli siłą decydującą o rozwoju świata i kierunku, jaki ten rozwój przybierze. Wnikliwy czytelnik takich prac, między opisem bitwy i kampanii wyborczej, może jednak zadać sobie oczywiste pytanie: kto za to wszystko płaci? Skąd wzięły się środki na prowadzenie wojny, na stworzenie partii politycznej, sfinansowanie działań wywiadu i przekupienie mediów?
Aleksander Paczkałow próbuje odpowiedzieć na to pytanie. Poza tradycyjną historią, skupioną na politykach i ich działalności oraz na wojnie jako polityce rozgrywanej za pomocą innych środków, próbuje znaleźć osoby finansujące te przedsięwzięcia. Jest bowiem jasne, że bez pieniędzy nie byłoby ani polityki, ani wojny. Bez odpowiednich środków żaden plan polityczny czy militarny nie mógłby zostać zrealizowany. A idąc tropem tych środków – a więc idąc za pieniędzmi – znajdujemy konkretnych ludzi. I nie są to pojedyncze, oderwane od siebie osoby, ale całe rody czy wręcz dynastie ludzi, którzy zawodowo zajmują się finansowaniem polityki i wojny.
Aby uzyskać więc pełny i prawdziwy obraz dziejów, musimy w naszym opisie uwzględnić również tych wszystkich, którzy, dzięki swoim pieniądzom, mogą dzieje te kształtować, używając do tego celu polityków, ideologów i rewolucjonistów. Książka Paczkałowa to nic innego jak poczet największych finansistów świata ostatnich pięciuset lat, ukazujący w alfabetycznym porządku najważniejsze rody bankowe nowożytnego Zachodu. Rody te, choć potężne i wpływowe, starały się i wciąż starają się pozostawać w cieniu, zgodnie ze starą zasadą, iż prawdziwa władza powinna być sprawowana z dala od ludzkich oczu. Przestrzegają również innych tradycyjnych zasad, takich jako dbałość o więzy rodzinne, staranny dobór małżonków, liczne potomstwo i elitarne kształcenie. Siła tych rodzin, jak pokazuje autor, wynika stąd, że żyją zgodnie z wartościami, które świat współczesny odrzuca bądź lekceważy, jednocześnie kierując się regułą zalecania innym przeciwieństwa tych wartości, którym samemu się hołduje. Dlatego też – paradoksalnie – wielkie finansowe dynastie, choć same elitarne, hierarchiczne i patriarchalne, od dawna finansują politykę upowszechniającą wśród mas egalitaryzm, socjalizm czy feminizm.
Niewątpliwie nazwiska niektórych bankierskich rodzin, takich jak Rothschildowie czy Rockefellerowie, są powszechnie znane, jednak wiedza o nich – o ich działaniach i wzajemnych koligacjach – jest bardzo powierzchowna. Prócz tych rodów istnieje zaś wiele innych, mniej głośnych, ale równie potężnych, których wpływ na politykę ostatnich wieków był – jak pokazuje autor – wyjątkowo istotny. Dlatego więc liczymy, że publikacja książki Aleksandra Paczkałowa uzupełni istotną lukę w polskim piśmiennictwie historycznym, a tym samym w naszej wiedzy o mechanizmach rządzących dziejami świata.
Żydzi odegrali kluczową rolę w genezie kapitalizmu jeszcze przed powstaniem protestantyzmu. Werner Sombart pisał, że od końca XV wieku historia Żydów i gospodarcza historia Europy zmierzały jedną drogą ku współczesności. Zwraca uwagę fakt, że rodziny finansistów protestanckich odegrały znacznie mniejszą rolę w historii finansów niż rodziny finansistów żydowskich, z których wielu było potomkami nadwornych Żydów. Żydowskie społeczeństwo było przesiąknięte więzami rodzinnymi i biznesowymi oraz było bardzo mobilne. Przyczyniło się to do powstania międzynarodowej sieci bankowej i pokrewieństwa między rodzinami. Żydzi również w średniowieczu byli ściśle związani z handlem metalami szlachetnymi i diamentami, a od XVII-XVIII wieku praktycznie zmonopolizowali handel dobrami luksusowymi, co było niezwykle ważne dla arystokracji.
Żydowskie grupy finansowe w Niemczech zostały zniszczone w latach trzydziestych XX wieku po dojściu nazistów do władzy (poniosły straty rodziny Arnholdów, Warburgów, Mendelssohnów, Oppenheimów, Rothschildów, Speyerów i inne). Według Mortona: „jeśli chodzi o miasta, które odegrały ważną rolę w losach dynastii Rothschildów, tylko w jednym nie znajdujemy żadnych namacalnych dowodów ich obecności. I co dziwne, miastem tym jest Frankfurt, gdzie zaczyna się zwycięska ścieżka rodziny. Miasto ma park Rothschildów, a w archiwach miejskich można znaleźć kilka pożółkłych dokumentów przedstawiających pierwsze kroki Mayera Rothschilda na arenie biznesowej i finansowej – i to wszystko. Rodzinny dom Rothschildów został zniszczony podczas drugiej wojny światowej w wyniku bombardowania, ruiny rozebrano, a na ich miejscu wzniesiono nowy budynek biurowy” (Мортон, 2010). Odrodzenie Frankfurtu nad Menem nastąpiło po drugiej wojnie światowej, w latach pięćdziesiątych XX wieku, kiedy miasto pretendowało o status stolicy Niemiec, jednak kanclerz Adenauer faworyzował Bonn. Ostatecznie Frankfurt nad Menem stał się gospodarczą stolicą Niemiec, gdzie znajdują się główne siedziby największych niemieckich banków.
W Ameryce w porównaniu z Europą było mniej dynastii bankierskich. Jednymi z pierwszych były rodziny wschodniego wybrzeża, związane głównie z Bostonem (zwano ich też „starymi pieniędzmi”), takie jak: Lowellowie, Forbesowie, Cabotowie i inne. Jednak w XIX i na początku XX wieku w USA następuje przepływ kapitału na dużą skalę z Europy (Barclay, Brown, Kleinworth, Cabot, Lowell, Mallet, Forbes itp.). Ważną rolę w tym procesie odegrały rodziny Morganów (blisko spokrewniona z Baringami i innymi angielskimi finansistami), Flemingów i inne. W XX wieku przeniosły swoją działalność do Stanów Zjednoczonych żydowskie dynastie finansowe Warburgów, Goldman Sachsów, Goldsmithów, David-Veileyów (Lazard), Khanów, Cohenów, Loebów, Lemanów, Seligmanów, Schiffów itd. Z kolei z Ameryką Łacińską związane były interesy Rothschildów i Safrów.
Najnowsze komentarze