Ks. Curzio Nitoglia: Krytyka sedewakantyzmu

Złagodzony sedewakantyzm wszystkim przystępny

1) Według o. Gerarda des Lauriers, skoro nowy ryt konsekracji biskupich jest wątpliwy, w razie gdyby na Papieża obrany został podmiot konsekrowany według nowego rytu, nie miałby być ważnie biskupem więc również nie mógłby być Papieżem (czyli biskupem Rzymu) nawet materialnie. W takim wypadku Ojciec Gerard mówił o „czystych postaciach papieży” (Problem autorytetu i episkopatu w Kościele, Verrua Savoia, CLS, 2005, s. 37).

2) Wraz z wyborem Benedykta XVI na Stolicę Apostolską (2005), znaleźliśmy się dokładnie w takiej sytuacji: J. Ratzinger faktycznie został konsekrowany na biskupa według nowego pontyfikału, stąd, dla o. Gerarda, nie miałby być biskupem, ani tym bardziej Papieżem, nawet nie materialnie. Przeto od 2005 Kościół miałby znajdować się, według tego, co o. Gerard był napisał w latach 1978-1987, w stanie całkowitego (materialnego i formalnego) wakansu autorytetu.

3) Jest to jednakże sprzeczne, przyjąwszy to, co sam był napisał: „Kto obecnie oświadcza, że ks. bp Wojtyła bynajmniej nie jest Papieżem [nawet nie materialnie], albo musi zwołać konklawe, albo pokazać listy uwierzytelniające, które ustanawiają go wprost i bezpośrednio legatem Pana Naszego Jezusa Chrystusa.” (Problem autorytetu…, s. 37).

4) Teza Cassiciacum („papież tylko materialiter”) skończyła się, w sensie historycznym, wraz z wyborem Benedykta XVI, który, zgodnie z „Tezą”, nie miałby być biskupem ani też Papieżem (nawet nie materialnie). Otóż, hipoteza jakoby Benedykt XVI rzeczywiście nie był Papieżem, nawet w możności, byłaby nie do przyjęcia dla o. Gerarda, który oparł całą swoją „Tezę” na rozróżnieniu między Papieżem w akcie i „papieżem” tylko w możności, zdecydowanie zaprzeczając całkowitemu wakansowi (czyli również materialnemu) Stolicy Apostolskiej.

5) Ci, którzy idą za tezą Stolicy zupełnie (w możności i w akcie) opuszczonej, opierają się na fakcie, że heretyk nie może być głową Kościoła albowiem nie jest jej członkiem. Jest to jednakże tylko opinia mało prawdopodobna, której nie utrzymują nawet teologowie, którzy zajmowali się kwestią Papieża ewentualnie heretyka; w rzeczywistości ci właśnie jednomyślnie utrzymują (jako zdanie bardziej prawdopodobne lub wprost pewne) że Papież nie może popaść w herezję. Jednakże, odpowiadają sedewakantyści zupełni, podmiot może być heretykiem zanim zostałby wybrany na Papieża i wtedy wybór jego byłby nieważny, powołując się na bullę Pawła IV Cum ex apostolatu.

6) Wydaje mi się, iż w takim wypadku można odpowiedzieć na trzy sposoby:

a) według św. Tomasza z Akwinu „symonia uważana jest za herezję (simonia haeresis dicitur)” (S. th., II-II, q. 100, a. 1, ad 1um), ale jednocześnie Doktor Anielski naucza, że „Papież może zaciągnąć grzech symonii” (ad 7um) i nie mówi, że nie jest Papieżem w akcie czy nawet nie w możności. Na przykład, jest historycznie pewnym, że Aleksander VI zanim został Papieżem kupił Papiestwo, lecz de facto jest powszechnie zaliczany w oficjalnym poczcie Papieży.

b) Ponadto św. Pius X w ‘Konstytucji Apostolskiej’ dla Kościoła powszechnego (stąd też towarzyszy jej nieomylność) Sede apostolica vacante z 25 grudnia 1904, naucza, iż nawet jeśli wybrany kupił papiestwo poprzez symonię jakkolwiek ważnie jest Papieżem. Kwestia ta jest zatem uregulowana de facto, lecz również de jure i do tego nieomylnie.

c) Jest powszechnym nauczaniem Kościoła, że gdziekolwiek nastąpiłby wybór kanoniczny a wybrany by go przyjął, bezzwłocznie zostaje Papieżem z powszechną jurysdykcją w akcie nad całym Kościołem. Otóż, „Papieże soboru” zostali kanonicznie wybrani i przyjęli wybór, którego kanoniczność nie została poddana pod wątpliwość przez nikogo posiadającego autorytet.

7) Autorytet jest istotą społeczności i zatem Kościoła, który jest społecznością doskonałą porządku duchowego; stąd Papież nie jest przypadłościowy, ale istotny i konieczny dla jego istnienia. Bez Papieża, który panowałby w akcie, nie przetrwa Ciało Mistyczne, które podobne byłoby do ciała bez formy lub duszy, czyli martwego.

8) Przypadek „wakansującej stolicy” lub okresy między zmarłym Papieżem a innym, mającym być dopiero wybranym, różni się istotnie od przypadku „zupełnego czy tylko aktualnego wakansu Autorytetu w Kościele” (Papież, biskupi i kardynałowie). W rzeczywistości, gdy Papież umiera kardynałowie, kolegialnie pod przewodnictwem kardynała dziekana, wzywają zmarłego Papieża, rządzą Kościół z autorytetem i zapewniają jego jedność i trwanie przy istnieniu, Autorytet będąc zasadą jedności i bytu społeczności, która nie posiadałaby jedności ani nie istniałaby bez Autorytetu. Podczas zupełnego lub formalnego wakansu Autorytetu w Papieżu, biskupach i kardynałach, brakuje właśnie zasady (Autorytetu) jedności i życia Kościoła, który zatem obumarłby, jednakże sprzeciwia się to wierze katolickiej. By dać temu choć jeden przykład, porównywalne jest to do znieczulenia, które utrzymuje przy życiu, właśnie przez „śmierć chemicznie zadaną” i życie w możności, pacjenta, który ma być operowany, lecz gdy tylko operacja jest zakończona, pacjent jest odesłany, w akcie, w pełni życia od anestezjologa. Gdy tymczasem dusza opuściła ciało nic już nie zostaje do zrobienia, zakończyła się wszelka możność życia, śmierć nie jest chemicznie zadana, lecz jest rzeczywista i nieodwracalna. Otóż wraz z Benedyktem XVI, dusza lub życiodajna zasada jedności i egzystencji Kościoła (Autorytet), miałaby opuścić (zgodnie z „Tezą”) także materialnie czy potencjalnie ciało Kościoła. Dlatego też nie miałby już być więcej nawet w możności, ale miałby się zupełnie zakończyć w akcie i w możności, to jest martwy rzeczywiście (mózg, serce i oddychanie zatrzymane).

9) Konkluzja wydaje mi się być następująca: Benedykt XVI de facto praktycznie rządzi, ponadto jest Papieżem de jure czyli należy mu się Tytuł Papieża; jednakże wykonywanie takiego Autorytetu jest wadliwe (zastosowanie Soboru Watykańskiego II oraz reform z niego wynikających).

Inaczej trzebaby utrzymywać, że Kościół, nie posiadając już Autorytetu czy to w Papieżu czy to też w biskupach i kardynałach (w akcie i w możności) od pięćdziesięciu lat nie żyje. Po Vaticanum II i NOM (wydarzenia apokaliptycznie i tragiczne, które ni mają sobie podobnych w historii Kościoła), „Teza” o. Gerarda „materialiter” mogła pogodzić kryzys Autorytetu z nieułomnością Kościoła i uratować swoje bytowanie (jako pewien rodzaj znieczulenia), ale przestała ona istnieć w 2005 wraz z wyborem na Stolicę Apostolską podmiotu, który, nie będąc nawet biskupem (według tego, co sam był napisał o. Gerard), tym bardziej nie może być Papieżem czy biskupem Rzymu, ani nawet w możności (analogicznie do śmierci rzeczywistej i całkowitej). Niektórzy roszczą sobie prawo do poprawienia o. Gerarda w interpretacji „Tezy” samego Gerarda, a więc pretendują wiedzieć o jego „Tezie” więcej niż on sam. „Zostawmy ją”. Nie mam czasu do stracenia z takimi, dla mnie jest to „sprawa zamknięta”. Jeśli chcą ją ponownie otworzyć, niech napiszą do Merlin.

„Wątpliwy Papież, żaden Papież”?

Odpowiedź: Św. Robert Bellarmin rozprawiał o tym w De conciliis, księga II, rozdział 19, ad 3um. Przypadek przedstawia się następująco: chodzi o pewnego Papieża, którego wybór jest sporny, czyli nie jest pewne (lub zachodzi jakaś wątpliwość) czy został wybrany kanonicznie. W takim wypadku trzeba ponownie przeprowadzić wybory kanoniczne aby z pewnością wiedzieć czy przynajmniej został wybrany. Gdy tylko wybory kanoniczne są pewne lub też nie są kontestowane przez kardynałów elektorów, jeśli wybrany przyjmie, zostaje Papieżem. Otóż, żaden kardynał (ani też ks. bp Lefebvre czy de Castro Mayer) nie poddał pod wątpliwość wyborów kanonicznych (przez tajne głosowanie) „soborowych Papieży”. Stąd jest pewne, że są oni Papieżami, nawet jeśli swoją funkcje sprawują na sposób ułomny.

Czy Papież, który w sprawowaniu swojej władzy błądzi (aż po herezję) jest prawdziwym Papieżem?

Odpowiedź: Papież heretykiem jest tylko hipotezą, opinią możliwą nie zaś pewnością. Doktorowie Kościoła, przede wszystkim z okresu kontrreformy, dyskutowali na ten temat bez osiągnięcia jednomyślnej zgody i nigdy pewności, każdy wyraził swoją możliwą hipotezę, nie zaś tezę pewną.

a) Pierwsza hipoteza (Św. Robert Bellarmin, De romano pontifice, księga II, rozdział 30; Franciszek Suarez, De fide, dysputa X, sesja VI, n. 11, s. 319; kardynał Ludwik Billot, De Ecclesia Christi, tom I, ss. 609-610) utrzymuje, że Papież nie może popaść w herezję po swoim wyborze. Aczkolwiek analizuje również inną hipotezę (uważaną za mniej prawdopodobną) Papieża, który może popaść w herezję. Jak widzi Czytelnik, ta pierwsza hipoteza nie jest uważana ani przez Bellarmina ani przez Billot’a jako pewna, lecz tylko jako bardziej prawdopodobna niż inne. Przeciwnie, Billot (tamże, ss. 610-612) naucza, że Kościół nauczający pozostawił wolność zachowania jako możliwe Papieża, który popadłby w herezję, nawet jeśli wydaje mu się to mało prawdopodobne. Również Bellarmin przyznaje, że taka hipoteza, pozostając mało prawdopodobną, jest możliwa (tamże, księga II, rozdział 30, s. 418).

b) Druga hipoteza (którą Bellarmin kwalifikuje jako możliwą ale bardzo mało prawdopodobną, tamże) twierdzi, że Papież może popaść w herezję nawet notoryczną i zachować swój pontyfikat; tą utrzymuje tylko jeden francuski kanonista D. Bouix (+1870) w Tractatus de Papa, tom II, ss. 670-671, na 130 autorów („jedna jaskółka nie czyni wiosny”).

c) Trzecia hipoteza utrzymuje, że Papież może popaść w herezję i traci swój pontyfikat tylko po tym, jak kardynałowie czy biskupi zadeklarowaliby jego herezję (Kajetan, De auctoritate Papae et concilii, rozdział XX-XXI). Papież heretyk nie jest złożony z urzędu ipso facto, lecz ma być z niego złożony (deponendus) przez Chrystusa po tym, jak kardynałowie ogłosiliby jego uporczywą i jawną herezję.

d) Czwarta hipoteza utrzymuje, że Papież może popaść w herezję i traci ipso facto swój pontyfikat (depositus). Utrzymują ją jako mniej prawdopodobną niż pierwsza, ale bardziej prawdopodobną niż czwarta Bellarmin (jak wyżej, s. 420) i Billot (tamże, ss. 608-609).

Jak Czytelnik widzi, chodzi o hipotezy mniej więcej prawdopodobne, nigdy o twierdwenia teologicznie pewne, tym mniej o „stanowiące przedmiot aktu wiary”.

Czy prawdziwy Papież powienien sprawować swój autorytet wyłącznie prawowicie, bez żadnego błędu?

Odpowiedź:

a) Niektórzy teologowie mówią o „pełnym szacunku zewnętrznym milczeniu”, to znaczy wewnętrznie niezgadza się, zaś zewnętrznie nie wyraża się spreciwu wobec błedu (Diekamp, Pesch, Merkelbach, Hurter, Cartechini).

b) Inni, przeciwnie, dopuszczają również sprzeciw publiczny, podobnie jak św. Paweł sprzeciwił się publicznie św. Piotrowi, w wypadku sytuacji grożącego niebezpieczeństwa dla wiary (św. Tomasz z Akwinu) lub agresji przeciwko duszom, które mają prawo do prawowitej obrony (św. Robert Bellarmin), czy też publicznego skandalu (Korneluisz z Lapide) w dziedzinie doktrynalnej. (Poza trzema zacytowanymi, cf. Vitoria, Suarez, Wernz-Vidal, Peinador, Camillo Mazzella, Orazio Mazzella, Prummer, Iragui, Tanquerey, Palmieri). Ta hipoteza wydaje mi się najbardziej prawdopodobną. Jednakże Kościół na ten temat nie wypowiedział się, stąd nie można jej narzucać jako zobowiązującej.

c) Należy uniknąć niebezpieczeństwa tych, którzy roszczą sobie prawo do czynienia pewną lub de fide opinii teologicznej jakiejś szkoły [1], która jest całkowicie mniejszościowa: jest możliwe, by dokumenty magisterium były błędne, ale nie wolno zawieszać wewnętrznej zgody (Choupin, Pègues, Salaverri).

Obie najbardziej powszechne szkoły rzeczywiście przyjmują taką możliwość. Bardziej surowa odrzuca słuszność sprzeciwu publicznego, ale przyjmuje słuszność niezgody wewnętrznej; podczas gdy ta mniej powszechna przyjmuje możliwość błędów, nie dopuszcza natomiast zawieszenia zgody (co wydaje mi się być sprzecznym ze zdrowym rozsądkiem, a nawet niedorzecznością [2]).

d) Niemożliwość błędu, kiedy Papież lub sobór nie chcieliby zobowiązywać lub korzystać z nieomylności, jest utrzymywana przez niektórych zatwierdzonych teologów (Franzelin, Billot) jako czysta opinia teologiczna i należy do mniejszości. Dalej, istnieją pewne grupki ekstremistyczne, które czynią z niej „przedmiot aktu wiary”, który wyłącznie do nich należy, nie zaś do Kościoła; nie jest nawet teologicznie pewny, przeciwnie, jest tylko opinią, mniej prawdopodobną i mniej powszechną, jednego wielkiego teologa (Gerard des Lauriers). Przypadek analogiczny do kanonisty wyżej wymienionego D. Bouix („jedna jaskółka nie czyni wiosny”).

Stąd więc dokumenty papieskiego magisterium czy też soborowego, jeśli nie są wiążące, mogą zawierać błędy. Otóż Sobór Watykański II nie miał zamiaru zobowiązywać. Dlatego może zawierać błędy. W tym wypadku można i należy odrzucić zgodę z tymi błędnymi dokumentami.

Cóż czynić?

Nie możemy sprawić czymś pewnym tego, co jest tylko prawdopodobne. Jesteśmy wolni by przylgnąć opinii, która nam się najbardziej podoba, nie możemy jednakże czynić jej dogmatem, nie posiadając do tego autorytetu. Rozumiem, że wobec publicznego skandalu spowodowanego przez soborowych Papieży można się czuć wstrząśniętym, oburzonym a nawet zagubionym, ale nie należały przekraczać granicy zezwolonej przez zdrową teologię i zdrowy rozsądek. In certis unitas, in dubiis libertas, in omnibus caritas. Wszakże, w obecnej sytuacji niesamowicie poważnej i pełnej zamieszania, w której się znajdujemy („uderzyli w pasterza i rozproszyły się owce”), należy mieć wiele zrozumienia wobec tych, którzy, w dobrej wierze, w celu obrony wiary katolickiej przed modernistyczną agresją, „grzeszą” przez nadmiar lub przez niedomiar. Nie można uważać, że da się widzieć jasno w środku nocy. Tenże sam Jezus przepowiedział swoim Apostołom żeby szli dopóty dopóki będzie jeszcze On, a więc Światłość, albowiem miały przyjść Ciemności (Ukrzyżowanie), zaś gdy się chodzi po ciemku, łatwo można się potknąć. Ci sami Apostołowie potykali się, tym bardziej i my możemy potykać się, stąd nie wolno się gorszyć wobec niepewności i różnic opinii, ale należałoby wspólnie stawić czoła (każdy pozostając wiernym samemu sobie i swojej tożsamości, ale bez uważania się za nieomylnego i bezgrzesznego) rzeczywistemu wrogowi Kościoła, neomodernizmowi. Dzisiejsza sytuacja, w dziedzinie duchowej, analogiczna jest owej przebytej, w dziedzinie politycznej, 8 września 1943: król uciekł, generałowie rozproszyli się, a nieszczęśni żołnierze zdani na łaskę samych siebie zostali wysłani na rzeź. Nie wydaje mi się żeby strzelanie do swoich żołnierzy i osób cywilnych, którzy padli wtedy ofiarą swojego króla, było stosownym; i dziś nie strzelajmy do siebie samych: przyjacielski ogień jest najbardziej niebezpieczny.

Ks. Curzio Nitoglia