Stanisław Staszic: O szkodliwości żydów dla Polski i Polaków

Do przyczyn wielkich nieszczęść narodu polskiego należą żydzi. Niebaczni przodkowie nasi od skończenia się domu Piastów, ciągle nie zważali na postęp cywilizacji Europy, ani użytkowali z doświadczeń innych narodów. Kiedy ludy europejskie, wychodząc z feudalizmu, wszystkie ustalały u siebie tronów dziedzictwo, oni, w ten czas dziedzictwo korony, od niepamiętnych czasów w Polsce ustanowione, wstrzęśli i zsłabili, następnie ten istotny punkt jednoty w społeczeństw słabić i burzyć nie przestawali.

Kiedy już w Europie gotowe wojska stawały się jedyną trwałości państw obroną, kiedy w wiekach Ludwika XIV i Fryderyka II już wszczął się niezmierny wzrost stałych wojsk ogromu, w Polsce wojska, z ówczesnych największe najbitniejsze, w doświadczeniu, w sztuce wojennej biegłe, laurami zwycięstw okryte, pod Augustem zwinięto.

Kiedy żydów, jak zarazę niszczącą postęp cywilizacji narodów, wypędzono z Hiszpanii, z Francji, z Niemiec i z innych krajów Europy, a pod karą śmierci, jak wyjętych spod wszelkiego prawa, nie wpuszczono do Rosji, na ten czas sami Polacy otwarli im wszystkie granice, dali przytułek i większą swobodność, niż rodowitym mieszczanom i rolnikom. Dwa pierwsze błędy przywiodły naród do upadku i do podziału. W tym nieszczęściu jeszcze byśmy przez oświecenie, przez cywilizację wznieść się i ratować mogli, lecz błąd trzeci, żydzi byli zarazą wewnątrz, zarazą ciągle politycznie ciało słabiącą i nędzniącą. Chociażby nawet to ciało nie było podzielone, chociażby po podziale znowu zjednoczonem zostało, przecież z tą wewnętrzną skazą, nigdy nie można nabrać właściwych sobie sił, ani czerstwości; musi na zawsze być tylko słabe, wynędzniałe i nikczemne.

Żydzi po całej Polsce rozsypani, w rzędzie z swym duchem wyłączności z naszym ludem pomieszani, tylko zaplugawią cały naród, zaplugawią cały kraj, a zmieniając go w kraj żydowski, wystawią w Europie na poniewierkę i wzgardę. Między powodami wygnania żydów z państw Europy i te dwie przyczyny znajdują się w ówczesnych dziejopisarzach. Pierwsza: żydzi wyniszczają włościan, żydzi pozbawiają ich wszelkiego zabytku (dobytku), potrzebnego do czynienia rolniczych nakładów; są więc szkodliwi rolnictwu. Druga: żydzi tamują w narodzie wzrost przemysłu, rękodzieł, fabryk i rzemiosł, nie dozwalają wznieść się w kraju stanowi po rolnikach najużyteczniejszemu, stanowi sztuk i kunsztów; z nimi nie mogą się podnieść miasta do tego porządku i do tej zamożności, jakich postęp cywilizacji narodu wymaga. Ta sama w ówczesnych krainach żydowskich szkodliwość, do najwyższego stopnia w naszym kraju przychodzi. Wszyscy ją poznajemy, wszyscy na szkodliwość żydów wołamy, i ten głos jest w narodzie polskim najpowszechniejszy.

W pamiętnej epoce konstytucyjnego sejmu, kiedy naród jakby cudem z długiego letargu obudzający się, ujrzał główne swojej nędzy i upadku przyczyny, jednomyślnie potrzebę niezwłocznej reformy żydów uznano. W roku zeszłym 1814 skoro tylko naród zasłyszał o dobroczynnych zamiarach Najjaśniejszego Pana, natychmiast ten był głos jednomyślny, te prośby wszystkich klas ludu, aby od szkodliwości żydów uwolnić wsie i miasta. Musi ta szkodliwość żydów być mocno naród dotykającą, kiedy po tylu nadzwyczajnych nieszczęściach, po tylu okropnych wojen uciskach, przecież uczucia nędzy kraju z przyczyny żydów odzywają się najgodniej w odgłosie powszechnym, i świadczą, że nawet w chwilach tylu cierpień, złe ze strony żydów jest dolegające nam najgłębiej, jest rażące naród Polaków najpowszechniej.

My przez oświecenie, przez tolerancję, przez cywilizację już zmieniliśmy się względem żydów do tego stopnia, że obcując z nimi przez dotkliwość nie ukazywania im jakowych uprzedzeń względem ich religii, względem ich nabożeństwa, nazywamy ich starozakonnymi, starowiercami, syn ami Izraela, ludem wyznania Mojżeszowego, a oni zacięci w fanatyzmie, w zasadach swojej intolerancji i nienawiści zaprzysiężonej przez Cherita skrycie przeciw ludom obcym, wśród siebie ich goszczącym, ciągle jednostajnie, nazywają nas bałwochwalcami w swoi ch księgach, w swoich modlitwach. Uczą swoje dzieci w swoich kościelnych naukach, że my nie wierzymy w Boga, że jesteśmy narodem barbarzyńskim. Nasi ojcowie zwali ich prostym słowem żyd niewierny, my przez skutek naszego wieku cywilizacji wystrzegamy się dla nieuczynienia im przykrości, nazywać ich prosto żydami, a nasze pospólstwo już ich nawet waćpanuje. Oni zaś równie, jak ich najdawniejsi przodkowie zwali Chananejczyków, tak oni dzisiaj jeszcze tym samym słowem w swoich pismach, w swoich religijnych naukach i księgach nazywają nas Goim , tj. poganin, bałwochwalca.

Jest to więc sekretna korporacja, tajemniczy zakon, jest związek z wszystkich dotąd znanych organizowany najdoskonalej, przeto niebezpieczny; on w najistotniejszych częściach podkopuje narody i rządy, a zarazem z własnego układu pokrywa się najwyższą wzgardą. Tą zasłoniony, broi złe spokojnie i bezpiecznie. Tak to przemyslnie ułożona względem siebie powszechna pogarda, usuwa z niego całą uwagę narodów i rządów te tak podejrzliwymi są względem wszystkich innych korporacji, klubów, tugendbundów, sal Illuminatów, zakonów, Templarystów, lóż masońskich. Przecież te sekretne związki mają przynajmniej jakikolwiek w części na widoku użytek narodowy. Przeciwnie związek żydowski we wszystkim do uszkodzenia gościnnego narodu dąży; ma wszystkie niepodległej udzielności charaktery: skryte rządy, udzielne obrady, publiczne zjazdy, stanowi i rozkłada podatki. Utrzymuje swoją szczegółową i najwyższą rachunkowość. Wszystkie swoje akta spisuje i chowa w niezrozumiałym języku. Ma najtęższą, teokratyzmem uświęconą, władzę wykonawczą i wyłącznie sądownictwo. Wszędzie postępowania jego są na wszystko czujne, sprężyste; wszędzie jego urządzenia tajemne i nieprzerwane, usiłują udaremniać zamiary rządu krajowego, odejmować wszelkie zyski narodom bałwochwalcami nazwanymi.

Stanisław Staszic