Bogdan Kozieł: Radykalna Prawica we Francji (1958-1993). Nurt konserwatywno-narodowy

Po zakończeniu II wojny światowej, nurt prawicowego rady­kalizmu we Francji ledwie wegetował — oskarżenie o kolaborację pozwoliło siłom lewicowo-liberalnym wyeliminować niemal zupełnie z życia politycznego kraju obóz nacjonalistyczny. Represje „an­tyfaszystowskie” przybrały we Francji bardzo ostry charakter. W wię­zieniach znalazło się kilkaset tysięcy osób, w pokazowych procesach zapadło 2071 wyroków śmierci i 2177 wyroków dożywotniego więzienia. Co prawda wykonano niewiele ponad tysiąc egzekucji, nie mniej jednak bez sądu, z rąk komunistycznych partyzantów zginęło w latach 1944—1945 ok. 3000 osób, bardzo często przy­padkowych i niewinnych. Z przedwojennych wybitnych liderów prawicy radykalnej i czołowych intelektualistów tego obozu niewielu pozostało przy życiu. Jacques Doriot, przywódca Francuskiej Partii Ludowej (Parti Populaire Francaise), zginął w ostatnich miesiącach wojny; znakomity pisarz i teoretyk francuskiego faszyzmu, Pierre Drieu La Rochelle, odebrał sobie życie w marcu 1945 roku; lider Parti Franciste — Marcel Bucard został skazany na śmierć w pokazowym procesie w Paryżu i stracony. Podobny los spotkał młodego poetę Roberta Brasillacha — nic pomogło nawet wsta­wiennictwo znanego ze swych „antyfaszystowskich” i lewicowych przekonań Andre Malreaux, który uznał Brasillacha za nadzieję francuskiej poezji. Nawet sędziwy „patriarcha” francuskiej nacjo­nalistycznej i monarchistycznej prawicy, przywódca Action Francaise Charles Maurras, trafił do więzienia, skazany na dożywocie. W tej sytuacji, ciągłość organizacyjna, a nawet ideowa francuskiej prawicy została zerwana.

NURT KONSERWATYWNO-NACJONALISTYCZNY

W 1953 roku, na francuskiej scenie politycznej pojawił się nie­spodziewanie ruch protestu przeciwko nadmiernym obciążeniom podatkowym, występujący pod nazwą Unia Obrony Rzemiosła i Handlu, na którego czele stanął drobny kupiec Pierre Poujade. Unia deklarowała się jako ruch apolityczny, ruch broniący „szarego człowieka”. Wkrótce jednak program ruchu wzbogacił się o hasła patriotyczne i narodowe, a wielu dawnych aktywistów francuskiej prawicy przyłączyło się do Poujade’a. Wyrazem tej tendencji była zmiana nazwy partii, symbolizująca jednocześnie zmianę jej cha­rakteru z ruchu warstwowego i roszczeniowego na ruch ogólno­narodowy w 1958 roku partia Poujade’a przybrała nazwę Unia Braterstwa Francuskiego. W tym samym roku, w wyborach parlamentarnych, Unia uzyskała 51 mandatów. Było to apogeum popularności partii Poujade’a. Już wkrótce jednak wewnętrzne kon­flikty rozsadziły partię, która rozpadła się na wiele drobnych ugru­powań. Resztki Unii Braterstwa Francuskiego zniknęły definityw­nie ze sceny politycznej po przejęciu władzy przez gen. de Gaulle’a w 1958 r. Dzisiaj nikt już chyba nie pamięta o drobnym kupcu z Owerni nazwiskiem Pierre Poujade, ale należało przypomnieć tę postać z tego choćby względu, żc wśród 51 deputowanych, którzy weszli w 1956 roku wraz z Poujade’m do parlamentu, był młody bretończyk, weteran z Indochin — Jean-Marie Le Pen. To właśnie w ruchu Poujade’a stawiał swe pierwsze kroki jako polityk dzisiejszy przywódca Frontu Narodowego. W 1958 roku zrzekł się mandatu deputowanego i wyjechał na wojnę w Al­gierii. Teraz losy Le Pena zazębiają się z dziejami kolejnej słyn­nej formacji francuskiej prawicy: „Organisation de l’Armee Secrete (OAS).

Jak wiadomo, gen. de Gaulle doszedł do władzy w 1958 roku z poparciem armii i sił prawicy nacjonalistycznej, które widziały w nim obrońcę integralności francuskiego imperium kolonialnego, a zwłaszcza obrońcę Algierii Francuskiej, gdzie od 1954 roku trwała komunistyczna rebelia „narodowo-wyzwoleńcza”. Bardzo szybko okazało się, że de Gaulle zdradził swych sojuszników i nie tylko kontynuuje linię poprzedniego rządu, ale wręcz przyspiesza likwidację panowania francuskiego w Afryce. W kwietniu 1961 roku, kiedy sprawa przyznania Algierii niepodległości była już przesądzona, doszło do buntu wojskowego w Algierze, pod wodzą generałów Maurice’a Challe^i, Raoula Salana i Edmonda Jouhauda. Bunt został bezkrwawo stłumiony, lecz generałowie Salan i Jouhaud powołali Organizację Tajnej Armii (0/4S), która miała prowadzić podziemną walkę w Algierii i Francji. W 1962 roku Algieria uzyskała niepodległość i centrum działania OAS przeniosło się do Francji. Wkrótce Salan i Jouhaud, reprezentujący umiarkowane skrzydło OAS, zostali aresztowani. Kierownictwo organizacji objął triumwirat (w składzie: Georges Bidault, Jacąues Soustelle i płk. Argoud), występujący pod nazwą Comitee National del la Resistance (CNR, Narodowy Komitet Oporu). OAS rozpoczęła działania terrorystyczne. Najsłynniejszą z akcji OAS był nieudany zamach na gen. Gaulle’a, przeprowadzony latem 1962 roku przez komando pod wodzą płk. Jeana Basticn-Thiry, skazanego później na śmierć i stra­conego w marcu 1963. W lutym tego samego roku porwany został w Monachium i przetransportowany do Francji płk. Argoud, szef operacji wojskowych OAS-CNR. Siatka OAS została rozbita i zdzie­siątkowana przez aresztowania. Pod koniec 1963 roku, OAS pra­ktycznie przestaje istnieć. Zaplecze polityczne OAS we Francji stanowiły różne drobne partie i organizacje polityczne. Jedną z nich była Partia Jedności Francuskiej (Parti de Unite Francais), kie­rowana przez Jean-Marie Le Pena.

Po likwidacji OAS, jej linię polityczną kontynuuje pismo „Europa Action”, wokół którego skupia się większość dawnego zaplecza politycznego OAS. W roku 1966 środowisko „Europa Action’ tworzy Nacjonalistyczny Ruch Postępu (Mouvement Nalionaliste du Progres MNP), który w 1967 r. zmienia nazwę na Europejskie Zgro­madzenie Wolności (Rassemblement Europeen de la Liberte — REL). W roku 1969 REL rozwiązał się, większość jego działaczy w lipcu 1969 założyła, wraz z reprezentantami innych drobnych ugrupowań nacjonalistycznych, Narodową Partię Ludową (Parti National Po­pulaire— PNP). W tym samym mniej więcej czasie, jeden z dawnych liderów OAS. Georges Bidault, utworzył Ruch na Rzecz Spra­wiedliwości i Swobód (Mouvement pour la Justice et les Libertes — MJL). W listopadzie 1971 r., PNP połączyła się z partią Bidaulta. Rozproszenie sił francuskiej prawicy nacjonalistycznej uniemożliwiło całkowicie jakąkolwiek efektywną walkę o zdobycie trwałego miejsca na francuskiej scenie politycznej przez ten obóz. Nieustanne podziały, powstawanie i rozpad coraz to nowych grup, wzajemne napaści i animozje — wszystkie te elementy wykluczały realną perspektywę zaistnienia w społecznej świadomości, nie mówiąc o uczestniczeniu w rywalizacji wyborczej. Świadomość takiego stanu rzeczy i poczucie wspólnoty interesów spowodowały, że w 1972 roku pojawiła się idea Frontu Narodowego, który zjednoczyłby rozproszone siły na­rodowej prawicy. W tym samym czasie, władze zdelegalizowały prężnie działającą organizację Nowy Porządek (Ordre Nouveau), reprezentującą nurt narodowo-rewolucyjny, o której wspomnimy szerzej w następnym podrozdziale. Wielu członków i aktywistów Ordre Nouveau rozglądało się za możliwością legalnego działania. Ostatecznie, jesienią 1972 roku, po długich przygotowaniach i wstępnych negocjac­jach, powołany został Front Narodowy (Front National).

Trzon nowej formacji stanowili człon­kowie Ruchu na rzecz Sprawiedliwości i Swobód (chociaż sam Georges Bidault odmówił przystąpienia do Frontu), byli członkowie Ordre Nouveau ze swym lide­rem Alainem Robertem oraz Partia Jedności Francuskiej Le Pena. Pierwsze kie­rownictwo Frontu Narodowego tworzą: Jean-Marie Le Pen, Francois Brigneau, Alain Robert, Pierre Bousąuet, Roger Holeindre oraz Pierre Durand. Później do grona liderów dołączyli m.in.: Bruno Megret, Francois Duprat, Michel Schneider. Na czele partii od samego początku stanął Jean Marie Le Pen. Forsował on linię umiarkowaną, narodowo-konserwatywną, pragnął przekształcić Front w „normalną” partię politycznego establishmentu. Dąże­nie to pozostawało w jaskrawej sprzecz­ności z założeniami nurtu narodowo-radykalnego, wywodzącego się z Ordre Nouveau. Wkrótce okazało się, że dalsza ko­egzystencja jest niemożliwa i w 1974 roku dawni członkowie Ordre Nouveau — z Ala­inem Robertem na czele — odeszli z sze­regów FN. Przy okazji Le Pen pozbył się niebezpiecznego rywala wewnątrz partii. Co prawda we Froncie pozostał Francois Duprat, także dawny członek Ordre Nouveau, kierujący równolegle t.zw. Narodowo-Rewolucyjnymi Grupami Bazowymi, ale w marcu 1978 r. został zamordowany w Paryżu przez lewackich bojówkarzy. Ostatni reprezentanci tendencji nieco bardziej radykalnych, dawni aktywiści REL, wydający pismo „Militant”, wystąpili z FN w roku 1981. Od tej pory Le Pen nie miał w zasadzie żadnej poważniejszej opozycji wewnętrznej w łonie partii i mógł bez przeszkód wcielać w życie swój program przekształcania Frontu w „kulturalną prawicę”. Sukcesy wyborcze, jakie FN zaczął uzyskiwać od 1983 roku, głównie dzięki umiejętnemu wykorzystaniu problemu obcej imigracji, utwier­dziły Le Pena w przekonaniu o słuszności obranej drogi. Stopniowo partia przybrała oblicze „solidnej partii narodowo-konserwatywnej”, a w kwestiach społecznych przyjęła program narodowo-liberalny. Front Narodowy włączył się w blok tzw. Euro-Prawicy, uzyskując spore sukcesy w wyborach do Parlamentu Europejskiego w Stras­burgu. Na wewnętrznej scenie francuskiej, większościowa ordynacja wyborcza uniemożliwiła FN uzyskanie rezultatów odpowiadających wpływom partii w społeczeństwie. W wyborach parlamentarnych w 1983, Front Narodowy uzyskał blisko 12% głosów, lecz nie zdobył ani jednego miejsca w parlamencie. Największym sukcesem Frontu, a zarazem sukcesem osobistym Le Pena, było uzyskanie przezeń w wyborach prezydenckich 1989 roku 15% głosów. Ofi­cjalnym organem prasowym Frontu jest tygodnik „National-Hebdo”

Grupa rozłamowców, którzy opuścili Front w 1981 roku, powołała w grudniu 1983 r. Francuską Partię Nacjonalistyczną (Parti Nationaliste Francais — PNF). Pismo „Militant” stało się organem praso­wym partii. PNF reprezentuje klasyczny francuski nacjonalizm z tym, że w kwestiach społecznych lansuje koncepcje etatystyczno-syndykalistyczne. Odżegnuje się też od prawicy i lewicy, stojąc na stanowisku, iż prawdziwi nacjonaliści są ponad takim sztucznym podziałem. Nie przeszkadza to jednak PNE w sporadycznym popie­raniu Le Pena — na zasadzie „mniejszego zła”. Na czele partii stoją: Pierre Pauty, Pierre Bousquet, Jean Castrillo.

Oprócz Frontu Narodowego i PNF działają jeszcze inne mniejsze grupy o orientacji nacjonalistycznej i konserwatywnej, jak na przy­kład Ruch Praca i Ojczyzna (Momement Travail et Patrie — MTP), czy zdelegalizowana w 1992 roku przez władze organizacja L’Oeuvre (Dzieło Francuskie), kierowana przez Pier­re Sidos i wydająca pismo „Le Soleil”………

ciąg dalszy wkrótce

Bogdan Kozieł

Tekst ukazał się w “Szczerbcu”, czasopiśmie Narodowego Odrodzenia Polski.
Przedruk całości lub części wyłącznie po uzyskaniu zgody redakcji. Wszelkie prawa zastrzeżone.
Pismo do nabycia:
http://www.archipelag.org.pl/ oraz na Allegro